dlaczego szerpowie są przewodnikami i tragarzami

Ekspedycja z 1902 r. jako pierwsza powiedziała otwarcie o zamiarze wejścia na szczyt K2. Ekspedycja Oscara Eckensteina wyruszyła z Delhi 29 marca 1902 r. z trzema tonami bagażu i 150 tragarzami. Aby móc uczestniczyć w wyprawie, 26-letni Aleister Crowley zapłacił tysiąc funtów. Dlaczego Szerpowie są takimi kozakami na dużych wysokościach? 1080p. Emce2 . 04:39. All of Me - John Legend Cover -Karym-1080p. KARYMOfficial . Ostatnio komentowane: Polka, która poznała Szerpów: zimowi zdobywcy K2 też czują strach. W 2019 r. Magda Lassota spędziła dwa miesiące w bazie pod Everestem (8848 m n.p.m.). Rozmawiała z ludźmi – przewodnikami, klientami, himalaistami – żeby poznać ich motywacje i życiowe historie. Poznała też wtedy trzech z 10 Szerpów, którzy niedawno dokonali Zamieszkują wysoko położone tereny Himalajów, nawet ponad 5000 m n.p.m. Szerpowie zarabiają jako tragarze i przewodnicy, pomagają wspinaczom górskim w przenoszeniu sprzętu. Naturalnym zajęciem Szerpów jest rolnictwo i hodowla zwierząt, przeważnie jaków, kóz i owiec, chociaż na tak dużych wysokościach ich możliwości są Podczas swojej wędrówki miałam przydzielonego młodego Szerpę, który, jak się okazało, miał niesprawną maskę, co utrudniało mu oddychanie. Po przejściu jakiegoś dystansu stwierdził, że idzie po nową nonton drama turki siyah beyaz ask subtitle indonesia episode 3. Annapurna Circuit to znany wśród podróżników szlak w nepalskich Himalajach. Prowadzi on z wioski do wioski na około dużego masywu górskiego oferującego piękne widoki. Gdy w październiku 2019 roku miałam okazję przejść część z tego szlaku natrafiłam na nim na wiele ciekawych informacji dotyczących samej Annapurny, ogólnie Nepalu, a także himalaizmu. Już przed podróżą pojawiały się pytania, na które nie miałam wtedy czasu szukać odpowiedzi. Która góra to ta słynna Annapurna? Czym się różni porter od szerpy? Albo jak dokładnie działają młynki modlitewne? Na te i inne ciekawe pytania znajdziecie odpowiedź poniżej. Oto 10 ciekawostek o Annapurna Circuit, które warto znać przed trekkingiem. Co znajdziesz w tym artykule? #1. Fakty o Annapurnie#2. Darmowe noclegi#3. Najniebezpieczniejsza góra świata#4. Młynki modlitewne (ang. prayer wheels)#5. Śnieżyce na Annapurna Circuit w 2014 roku#6. Punkty z wodą pitną#7. Nepalskie Boże Narodzenie#8. Porter czy szerpa?#9. Najwyżej położone jezioro i przełęcz na świecie?#10. Amonity z rzeki Kali Gandaki #1. Fakty o Annapurnie Annapurna to nie tylko nazwa szczytu, ale także całego masywu górskiego. Składa się on z ok. 30 gór i ma długość 55 km. Najwyższym szczytem tego masywu jest Annapurna I, która ma 8 091 m wysokości i jest 10-tym najwyższym szczytem świata. Szczytów o nazwie Annapurna w całym masywie jest jednak kilka, więc nie dajcie się zwieść idąc z Chame do Upper Pisang, że piękny szczyt po waszej lewej to sławna Annapurna I. Idąc szlakiem Annapurna Circuit można zobaczyć co najmniej kilka z nich, a wspomniany powyżej to Annapurna II. Niestety Annapurna I jest słabo widoczna ze szlaku. Masyw górski Annapurna zawdzięcza swoją nazwę bogini Annapurnie. Jest to hinduistyczna bogini jedzenia. Stało się tak, ponieważ Annapurna jest podobno jedną z córek Himavat, będącego królem gór oraz bezpośrednią personifikacją Himalajów zwanych również górami Himavat. Annapurna I pierwszy raz została zdobyta w 1950 roku przez francuską ekspedycję prowadzoną przez Maurica Herzoga. Himalaiści korzystali z pomocy 150 porterów. Ponieważ mapy tego regionu były wtedy jeszcze bardzo niedokładne, samo znalezienie góry zajęło członkom ekspedycji kilka tygodni. Wejście na Annapurnę ekspedycji Herzoga było pierwszym w historii zdobyciem ośmiotysięcznika. Droga z Upper Pisang do GhyaruAnnapurn II – widok z klasztoru w Upper Pisang #2. Darmowe noclegi Kolejna ciekawostka o Annapurna Circuit dotyczy noclegów w teahouse’ach. Wiedzieliście, że na niektórych częściach szlaku są one darmowe? Jedyną obowiązującą zasadą jest jedzenie posiłków w miejscu, w którym się śpi. W ten sposób lokalna ludność zarabia na utrzymanie. Tradycja darmowych noclegów wzięła się stąd, że kiedyś komunikacja między wioskami w górach była bardzo utrudniona ze względu na brak przejezdnych dróg. Żeby wykonać telefon, pójść do lekarza, albo odwiedzić rodzinę Nepalczycy musieli wyruszać w kilku albo kilkunastodniowe podróże i pokonywać wiele kilometrów na piechotę. Ponieważ takie wyprawy były standardowym elementem życia w górach, na często uczęszczanych szlakach otworzyły się teahouse’y, w których można było coś zjeść i spędzić za darmo noc. Obecnie jednak coraz częściej zdarza się, że darmowy nocleg nie jest oczywisty i trzeba go negocjować. Szczególnie w okresach wzmożonej liczby turystów, kiedy teahouse’y nie muszą walczyć o klienta. Nam udało się spać za darmo w Chame, Upper Pisang, Mungii i Manang. W pozostałych miejscach płaciliśmy z reguły symboliczną sumę ok. 100-200 NPR za osobę. Pokoje w Tilicho Base Camp – Hotel Khangsar Kang #3. Najniebezpieczniejsza góra świata Ze względu na duże zagrożenie lawinowe oraz zmienną pogodę Annapurna I jest statystycznie najbardziej niebezpiecznym do zdobycia szczytem na świecie. Jak podaje National Geographic “Do 2005 zanotowano 103 wejścia na jej wierzchołek i 56 wypadków śmiertelnych. Annapurna I ma nawet większą śmiertelność niż K2 i Nanga Parbat. Obecnie ginie średnio co trzecia osoba próbując zdobyć ten szczyt. Co ciekawe w porównaniu do Mount Everest próbuje wchodzić na nią o połowę mniej ludzi, ale ginie trzy razy więcej. #4. Młynki modlitewne (ang. prayer wheels) Są to obracające się wokół własnej osi walce z wypisanymi na powierzchni mantrami. Zazwyczaj jest to mantra Om mani padme hum, która w jednym z wielu dostępnych tłumaczeń oznacza mniej więcej “Bądź pozdrowiony, skarbie w kwiecie lotosu”. Młynki modlitewne są charakterystycznym elementem buddyzmu tybetańskiego. Jego wyznawcy wierzą, że zakręcenie młynkiem w kierunku ruchu wskazówek zegara daje taki sam efekt jak wymówienie mantry (czyli modlitwy) na głos. Podobno powstały by umożliwić nie umiejącym czytać ludziom odmawianie modlitwy, której często zawiłe znaczenie zostało zastąpione przez proste kręcenie młynkiem i dobrą intencję. Na szlaku Annapurna Circuit młynki znajdują się głównie przy wejściu i wyjściu z danej wioski. Jest to zazwyczaj nie jeden walec a wiele ustawionych w jednej linii, tak żeby przechodząc można było dotykając ich ręką zakręcić wszystkimi po kolei (nie wolno żadnego ominąć!). Czasami można też znaleźć w wioskach pojedyncze bardzo duże egzemplarze z dzwoneczkiem. Ogólnie celem młynków modlitewnych jest akumulowanie dobrej karmy i neutralizowanie złej, więc w uproszczeniu mają przynosić szczęście. Co ciekawe, w niektórych źródłach można znaleźć informacje, że buddyjscy mnisi w Tybecie posiadali w klasztorach psy, które uczyli obracać młynkami. Były to spaniele tybetańskie. Podobno rasa ta była kiedyś nazywana z tego powodu też psami modlitewnymi. #5. Śnieżyce na Annapurna Circuit w 2014 roku Przełęcz Thorong La Pass jest zamknięta w okresie zimowym ze względu na duże opady śniegu. Zakaz poruszania się w tym regionie obowiązuje zazwyczaj do grudnia do marca. Jednak pogoda może się gwałtownie zmienić nawet w październiku czy listopadzie i trzeba liczyć się z możliwymi śnieżycami. Taka sytuacja miała miejsce w październiku 2014, kiedy w okolicach Thorong La Pass w ciągu 12 godzin spadło 1,8 m śniegu. Około 500 osób znajdujących się w okolicy musiało zostać ewakuowanych. Niestety 43 osoby, które wyszły na szlak tego dnia nie udało się odnaleźć – w tym około 20 zagranicznych podróżników. Prawdopodobnie zginęli pod lawinami albo z wyziębienia – idąc w świeżym śniegu dużo ciężej jest znaleźć szlak. To wydarzenie określane jest często jako największa katastrofa trekkingowa w Nepalu. #6. Punkty z wodą pitną Co roku około miliona plastikowych butelek, których nie można poddać recyklingowi jest wnoszonych na teren Annapurna Conservation Area. Żeby uniknąć kompletnego zaśmiecenia tej popularnej wśród turystów części Himalajów, rozpoczęto projekt tworzenia punktów filtrowania wody. Co ciekawe projekt został w części sfinansowany przez rząd znajdującej się na drugim końcu świata Nowej Zelandii… Obecnie na szlaku jest około 20 punktów sprzedających bezpieczną wodą pitną dla podróżników. Litr wody kosztuje od 40 do 60 NPR, czyli ⅔ mniej niż butelka wody. #7. Nepalskie Boże Narodzenie Rozpoczęcie najwyższego sezonu trekkingowego w Nepalu przypada na miesiące październik i listopad, czyli po monsunie a przed zimą. To podobno okres najlepszej pogody i przejrzystości powietrza, dlatego przyciąga wielu podróżników. Sezon trekkingowy zbiega się co roku z najważniejszym w kraju świętem Dashain. Pod względem ważności można je porównać do naszego Bożego Narodzenia, z tym że zamiast karpia na stole lądują potrawy z mięsa koziego. Nepalczycy spędzają zazwyczaj ten czas świętując z rodziną. Jednak nie wszyscy mają w tym czasie wolne. Dla przewodników i tragarzy jest to najbardziej lukratywny okres w roku, dlatego nie mogą sobie pozwolić na przerwę. Niektórzy z nich wiele lat z rzędu nie świętowali Dashain. Nasz znajomy przewodnik Bishnu w 2019 roku spędził swoje nepalskie Boże Narodzenie po raz ósmy z rzędu na szlaku z turystami zamiast z rodziną. #8. Porter czy szerpa? Wiele osób używa tych dwóch słów zamiennie. Mają one jednak nieco inne znaczenie. Porter to po prostu osoba nosząca bagaże, swego rodzaju tragarz. Określenie to może być używane w różnych kontekstach, nie tylko wypraw wysokogórskich. “szerpa” (pisane małą literą) to również określenie tragarzy, jednak ogranicza się głównie do Himalajów. Słowo to wzięło się od słowa Szerpa (pisane dużą literą), czyli nazwy ludu przybyłego ze wschodniego Tybetu i mieszkającego w nepalskich i indyjskich Himalajach. Mężczyźni z tej społeczności byli często tragarzami i przewodnikami, stąd przejęcie nazwy. Dobrze wyspecjalizowani szerpowie są teraz jednak często o stopień wyżej w hierarchii ekspedycji niż tragarze i zatrudniają porterów innego pochodzenia noszących za nich bagaże. Często też zarządzają logistyczną stroną ekspedycji albo są przewodnikami. #9. Najwyżej położone jezioro i przełęcz na świecie? Przyjęło się mówić, że Tilicho Lake to najwyżej położone jezioro na świecie a Thorong La Pass to najwyżej położona przełęcz. Sami Nepalczycy często tak reklamują trekking na szlaku Annapurna Circuit. Niestety jak się okazuje ani jednego ani drugiego miejsca nie ma na pierwszej pozycji w rankingach najwyżej położonych miejsca na świecie. Według rankingu The Highest Lake in the World Tilicho Lake zajmuje na przykład dopiero 22 miejsce. Tilicho LakePrzełęcz Thorong La Pass #10. Amonity z rzeki Kali Gandaki Rzeka Kali Gandaki płynie podobno najgłębszą doliną świata. Jest zlokalizowana między szczytem Dhaulagiri a Annapurną I. W korycie rzeki, szczególnie w okolicy Muktinath, można znaleźć skamieniałości z amonitami, czyli wymarłymi miliony lat temu organizmami przypominjącymi skorupiaki o spiralnej muszelce. Są one schowane w gładkich okrągłych kamieniach, które po rozłupaniu ukazują odbitą w środku spiralną muszelkę. Lokalni mieszkańcy zbierają je i następnie sprzedają na straganach w Ranipauwa. Można tam kupić już rozłupane kamienie o różnej wielkości i odbitych kształtach, ale także kamienie w całości, których wnętrze jest niespodzianką. Nie są to jednak tylko pamiątki. Hindusi wierzą, że skamieniałości z amonitami są bezpośrednią manifestacją boga Vishnu. Dlatego na terenie kompleksu świątyń Mukhinat znajduje się świątynia o nazwie Shaligram poświęcona tym kamieniom, gdzie można podziwiać wiele z nich. Nazwa świątyni wzięła się stąd, że kamienie znalezione w tym regionie noszą właśnie nazwę shaligrams. Quilted Portraits Witajcie to znowu ja Sylwia 2. Gospodyni tego bloga bardzo źle się czuje więc teraz moja kolej umilić Wam czas. Hi it is Sylwia 2 again. The host of this blog hasn’t been feeling very well, so it is my turn to make your time. Kochani, wielu z nas zna pewne powiedzenie że “każdy ma swój Mount Everest”. Moim Everestem było szycie portretów. Uważam że jest to już najwyższy stopień umiejętności szyciowych, zwłaszcza jeśli chodzi o portrety osób bliskich, kiedy oddanie podobieństwa jest kluczowe w całym procesie twórczym. So, there is an expression many of you might know, that goes like this: “everyone has their own Mount Everest”. Sewing portraits has been my “Everest.” I believe that this is the highest level of sewing, showcasing the quilting skills of the artist. Especially when it comes to working on portraits of relatives, when maintaining a resemblance is key to the entire creative process. Opowiem tylko o sukcesach mojej wspinaczki, o porażkach nawet słowem nie wspomnę żeby nie zamienić tego wpisu w ścianę płaczu. To keep this blog entry upbeat I will try to focus on the successes of my climb, and I won’t mention a word of the many failures I endured, so as not to turn this entry into a wailing wall of text. Otóż, pracując nad serią “Malowanie po numerach” znalazłam opcję, że można wymalować portret. Ja chciałam go uszyć. Proces dogadywania się z wykonawcą wymagał dużej cierpliwości ale udało się. Dostałam szablony więc mogłam zacząć prace. Nie dokumentowałam zdjęciami całego procesu bo uważam, że absolutnie nie mogłabym dawać wskazówek innym zainteresowanym. Był to mój pierwszy raz i nie mam pewności czy to powtórzę, bo było to bardzo trudne. So, while working on my “Painting by Numbers” series, I found out that you can paint portraits. Naturally, I wanted to sew it. The entire process of dealing with a contractor required lot of patience but it worked. I was given templates so I could finally start. I did not document this entire process by taking pictures because I felt that I wasn’t qualified to advise others to begin with. It was my first time doing this and I do not think that I will be doing it again because the whole process was very challenging for me. Muszę zaznaczyć, że każdy kto podejmuje tak duże wyzwanie jak wspinaczka na swój “Everest” potrzebuje doświadczonego szerpa. (szerpowie są przeważnie tragarzami i przewodnikami wypraw w Himalaje). Ja też miałam swojego szerpa czyli Sylwię Ignatowską. Pomagając mi, wzięła na swoje barki duży ciężar, wskutek czego przez parę tygodni nosiła rękę na temblaku. I must point out that anyone who chooses to take up a challenge as big as climbing their own “Everest” should do so with the help of an experienced sherpa. My sherpa happened to be Sylwia Ignatowska. While helping me, she took a heavy burden on her shoulders, and as a result she had to wear her arm in a sling for a few weeks. A oto moje dwa “światełka w tunelu” w wersji oryginalnej. These are my two “lights in a tunnel” in their original version. Wydrukowane szablony i szyte portrety. Printed templates and quilted portraits. Moja wyprawa zakończyła się sukcesem, chociaż mój biedny szerp trochę ucierpiał, to ja wróciłam z tej wspinaczki spełniona. Dziękuję! My expedition was a success, and although my poor sherpa suffered a little bit of damage, I came back from this climb satisfied. Thanks’ ! Poprzedni Projekt Quilting – Wyzwanie czwarte Następny Projekt Quilting – Wyzwanie piąte Już wkrótce początek sezonu w Nepalu, w Katmandu, na górskim szlaku czy też z dużą dozą prawdopodobieństwa w Waszym zespole wyprawowym, spotkacie wielu Sherpów, czy też, jeśli wolicie - Szerpów. Z tej okazji, czy też na poczet Waszych przyszłych wypraw albo najzwyczajniej – dla uzupełnienia wiedzy, postanowiliśmy się rozprawić z kilkoma powszechnymi mitami dotyczących ich właśnie. Zapytani o to kim są Szerpowie w zdecydowanej większości odpowiecie (pomijam tych, którzy powiedzą, że nie wiedzą;)), że są nimi tragarze w Himalajach, osoby noszące ciężkie towary na dużych wysokościach. Mniej liczna grupa odpowie, że jest to lud żyjący wysoko w górach Himalajów. Kto będzie miał rację? Trochę każdy, jak często bywa, ale nie do końca :) Tłumaczymy. Szerpowie, to (podając za Wikipedią, a jakże), z tybetańskiego - ludzie wschodu, gdzie w języku Szerpów „shar” oznacza wschód, wschodni, a „pa” – ludzi. Jest to grupa etniczna zazwyczaj zamieszkująca wysokie tereny górskie, pochodząca z terenów dzisiejszego Tybetu. Aktualnie Szerpowie zamieszkują w szczególności wschodnie tereny Nepalu, najczęściej wysoko w górach, ale nie tylko – wielu mieszka też w stolicy Nepalu, Katmandu, większość z nich mówi w języku nepalskim, wielu też w tradycyjnym języku Szerpów, który paradoksalnie nie jest rozumiany w Tybecie, prawie wszyscy są wyznawcami tybetańskiej odmiany buddyzmu. Szacuje się, że Szerpów w ogóle jest około 150 tysięcy, nietrudno więc przeliczyć, że stanowią zaokrąglając 0,5% mieszkańców Nepalu ( w Nepalu jest ich najwięcej). Zaskoczeni? Przecież słysząc o Nepalczykach najczęściej słyszymy właśnie o Szerpach, jak to możliwe, że jest ich tak niewielu? Dlaczego tak się dzieje? Nie tylko za sprawą najsłynniejszego Szerpy - Tenzing Norgay Sherpa, który jako pierwszy wspiął się na Everest z Sir Edmundem Hillarym. Zamieszkiwanie tradycyjnie obszarów na dużych wysokościach przystosowało Szerpów do surowych i wymagających warunków, trudnych do zaakceptowania dla nas, ludzi mieszkających na nizinach (nawet jeśli mieszkamy w polskich górach). Pomyślcie sobie, że takie dziecko Szerpy od najmłodszych lat gra z kolegami w piłkę na wysokości np. 3 500 Gra w piłkę oczywiście od święta, bo na co dzień idzie do szkoły kilka godzin w dół, by potem szybko wrócić w górę ( w tym samym tempie) i jeszcze pomóc rodzicom w polu, czy przynosząc jedzenie dla zwierząt zbierając np. łajno jaków na okolicznych wzgórzach. No i ten dzieciak, potem młody człowiek biega w górę i w dół, obciążony czy to tornistrem z książkami, czy to workami ziemniaków na sprzedaż czy czym tam jeszcze (takie ciężary to zazwyczaj minimum kilkanaście a często kilkadziesiąt kilogramów). Na nogach, cały czas, góra, dół, obciążenie. I tak przez lata, ludność Szerpów żyła podobnie przez setki lat. Taki model życia sprawił, że organizmy Szerpów są trochę inne od naszych. Zostało naukowo udowodnione, że Szerpowie mają inną budowę serc, ich hemoglobina posiada unikalne zdolności wiążące, ich ciała pozwalają również podwoić produkcję tlenku azotu wtedy kiedy jest to wskazane (wysoko). Co z tym związane, ich organizmy szybciej adaptują się do wysokości i zdecydowanie lepiej sobie na niej radzą. Wracamy więc do wyobrażeń i skojarzeń, że Nepalczycy to przecież Szerpowie. Turystyka nepalska, tj. jej górska część, w naturalny sposób została zdominowana przez Szerpów. Szerpowie nie tylko żyją w górach, prowadzą schroniska, w których goszczą podróżnych, ale przede wszystkim są wspinaczami, przewodnikami, a część z nich właśnie wspomnianymi na początku tragarzami. Szerpowie naturalnie wykorzystują swoje umiejętności i wielu z nich od lat odeszło od tradycyjnej ścieżki rolniczej szukając zajęcia w turystyce. Warto dodać, że wielu Szerpów ma dobre jak na nepalskie warunki wykształcenie, dobrze sobie więc radzą w prowadzeniu biznesów, oczywiście zazwyczaj tych związanych z turystyką. Więc czy tragarze to Szerpowie? I tak i nie. Część Szerpów pracuje w roli tragarzy, tj. osób, które transportują zazwyczaj na swoich plecach (inna opcja na yakach/jokpe – o tym innym razem) bagaże. Mogą to być bagaże podróżnych, ale również towary, które mają być dostarczone w konkretne miejsce, zazwyczaj do schroniska wysoko w górach (nawet na wysokości ponad 5000 m Ważne jednak by wiedzieć, że nie każdy tragarz jest Szerpą. Dlatego może się zdarzyć, że usłyszycie/spotkacie tragarza mającego problemy z chorobą wysokościową. Prawie na pewno nie będzie to Szerpa, trudno jednak się dziwić, że w jednym z najbiedniejszych krajów na świecie, o zatrudnienie zabiega każdy, nawet ryzykując zdrowie, a niekiedy niestety życie. O tragarzach napiszemy osobno innym razem, w tym wpisie chcieliśmy Wam wyjaśnić kim są Szerpowie i wytłumaczyć dlaczego nie każdy Szerpa to tragarz a nie każdy tragarz to Szerpa. Teraz ciekawostka. Szerpowie prawie zawsze mają na nazwisko Sherpa (tak, tak, w dokumencie tożsamości). Tak samo ma na nazwisko większość z nich, jest więc mnóstwo „Janków Kowalskich”. Rozpoznają się oczywiście po imionach rodziców i miejscach zamieszkania. Możecie wprawdzie spotkać Szerpę, który Wam się przedstawi np. Pasang Lama, ale gwarantuję, że na pewno nazywa się Pasang Lama Sherpa. No i nie jest możliwe aby ktoś będący z innej grupy etnicznej miał na nazwisko Sherpa, no chyba, że jest współmałżonkiem Szerpy ;) No i jeszcze jedno – w Nepalu Szerpowie cieszą się dużym poważaniem społeczeństwa. My również jesteśmy dumni, że całą załogę górską Meroway Adventure reprezentują Sherpowie. To pisałam ja, Paulina Franczak-Sherpa. A Tashi delek oznacza Namaste w języku Szerpów :) A na koniec kilka zdjęć dzieci Szerpów, warto wiedzieć, że ta grupa etniczna jest charakterystyczna i różni się fizycznie od innych grup etnicznych w Nepalu. Zdjęcie główne powyżej przedstawia naszego przewodnika Ngima Sherpa. Dział: Krajobrazy świata Temat: Krajobraz wysokogórski Himalajów Podręcznik str. 149 – 154 Himalaje są najwyższym łańcuchem górski na Ziemi. Najwyższym punktem jest Mount Everest ma 8850 m Nazwa Himalaje pochodzi od słów hima oznaczającego śnieg oraz alaja, czyli dom, Himalaje to "dom śniegu". Cechy krajobrazu wysokogórskiego: charakterystyczne wiatry fenowe( ciepłe, suche, porywiste i silne) bardzo wysoka amplituda dobowa temperatur im wyżej tym niższa temperatura( na 100m w górę spadek temp. o 0,6°c) mała wilgotność powietrza . W najwyższych partiach Himalajów temperatura powietrza rzadko jest dodatnia. Prawie wyłącznie pada śnieg, a wiatr wieje z ogromna prędkością. Śnieg gromadzi się w dolinach, w których utworzyły się lodowce górskie. W Himalajach przebiega granica miedzy strefą klimat zwrotnikowego, który występuje w części południowej (klimat zwrotnikowy typ monsunowy, wilgotny), oraz strefa klimatów podzwrotnikowych (klimat typowo górski, chłodny, suchy). Obszary górskie charakteryzują się również wykształconymi piętrami roślinnymi. Piętra roślinne w górach wysokich - przykład Himalaje Źródło: Mieszkańcy Himalajów Żyjący w najwyższych górach świata Szerpowie mieszkają nawet na wysokości 5 000 m zajmują się hodowla jaków, owiec i kóz. Na niższych wysokościach na małych poletkach uprawiają ryż, herbatę, cytrusy. Szerpowie znajdują także zatrudnienie w turystyce, są często tragarzami i przewodnikami wypraw Temat: Krajobraz tajgi i tundry Podręcznik 142 – 148 Tajga występuje tylko na półkuli północnej w strefie klimatów umiarkowanych, zajmuje obszary północne Ameryki Północnej, Azji i Europy. Źródło: Klimat umiarkowany, lata są ciepłe i krótkie, a zimy długie, kiedy temperatura spada nawet do – 40ºC Tajga w zależności od położenia różni się składem gatunkowym, głównie tworzą ją lasy iglaste, które tworzą: świerki, sosny, jodły, modrzewie. W tajdze żyje wiele zwierząt: - łosie - niedźwiedzie - sobole - rosomak - ptaki: sikory, głuszce, jastrzębie Ze względu na niesprzyjające warunki tajga jest słabo zaludniona. W północno-wschodniej Azji żyją w tajdze Jakuci. Tradycyjnie zajmują się hodowlą reniferów, koni, myślistwem i połowem ryb. Tundra znajduje się w strefie klimatów okołobiegunowych, na półkuli północnej: w Ameryce Północnej, Azji i Europie. Źródło: Klimat charakteryzuje się niską temperaturą powietrza, latem rzadko przekracza 10ºC, a zimą spada nawet do – 50ºC. Tundra jest obszarem bezleśnym, występują tam: porosty, mchy, trawy, krzewinki, borówka, a także karłowate wierzby czy brzozy. Zwierząt jest bardzo mało, można tam spotkać: - pardwy - sowę śnieżną - piżmowoły - renifery - lisy polarne - gronostaje. Tradycyjna ludność tundry zajmowała się polowaniem na zwierzęta, łowieniem ryb. Tereny te zamieszkiwane są przez Inuitów. Temat: Krajobraz śródziemnomorski Podręcznik str. 136 – 141 Krajobraz śródziemnomorski występuje w rejonie Morza Śródziemnego, w strefie podzwrotnikowej. Podobne warunki jak na wybrzeżach Morza Śródziemnego panują również na niewielkich obszarach na czterech innych kontynentach: na zachodzie Ameryki Północnej i Południowej oraz na południu Afryki i Australii. W strefie klimatów podzwrotnikowych wokół Morza Śródziemnego: - lato w klimacie śródziemnomorskim jest gorące i suche - zima w klimacie śródziemnomorskim jest ciepła i deszczowa. Przeanalizuj mapę i klimatogram dla Rzymu, który znajduje się w podręczniku na str. 136 Roślinność w strefie śródziemnomorskiej jest przystosowana do letniego okresu suszy, liście drzew i krzewów są skórzaste – lśniące, grube i twarde, - oleandry - jałowce - mirty - wawrzyny Można także spotkać : - powojniki - kolcolisty - rozmaryny Na terenach niewykorzystywanych rolniczo występuje makia – zarośla wiecznie zielonych krzewów ( jałowców, oleandrów, mirtów, wawrzynów) i niskich drzew (m. in. Cyprysów, dębów, i sosen pinii) charakterystyczne dla strefy śródziemnomorskiej. W strefie krajobrazu śródziemnomorskiego żyje wiele gatunków zwierząt: - daniele - kozice - muflony - koziorożce - wiewiórki - owady – cykady - gady – jaszczurki, węże, gekon śródziemnomorski - ptaki – cierliki Ludność strefy śródziemnomorskiej zajmuje się rolnictwem i turystyką. Charakterystycznymi elementami krajobrazu są sady drzew oliwnych, cytrusowych (pomarańczy, cytryn, mandarynek) i winnice. W rejonie Morza Śródziemnomorskiego powstały jedne z najstarszych cywilizacji świata, rozwinęła się tam kultura Egiptu, starożytnej Grecji i Rzymu. Wybrzeża Morza Śródziemnego są bardzo chętnie odwiedzane przez turystów z powodu ciepłego i słonecznego lata oraz licznych zabytków. Kraje Basenu Morza Śródziemnego m. in. Hiszpania, Francja, Włochy, Grecja, Chorwacja, północna Afryka - Egipt. Temat: Krajobraz pustyni gorącej i pustyni lodowej cz. 2 Pustynia lodowa Podręcznik - 133 Pustynia lodowa to obszar ubogi w roślinność, ale bardzo bogaty w lód Regiony, w jakich występuje pustynia lodowa to obszary wokół bieguna północnego i bieguna południowego Biegun północny – Arktyka w skład, której wchodzi Ocean Arktyczny, wyspy na tym oceanie – Grenlandia (największa wyspa na świecie) oraz obszary północne Ameryki Północnej, Europy i Azji Źródło: Biegun południowy – Antarktyka, obejmuje kontynent Antarktyda, wyspy, które się tam znajdują oraz Ocean Południowy. Źródło: Klimat jest bardzo surowy, charakteryzuje się niskimi wartościami temperatury powietrza. W zimie na Grenlandii temperatury dochodzą do - 50ºC. Zimniejsza jest Antarktyka, ponieważ jest tam wielki ląd, który szybko się wychładza. Wieją bardzo silne wiatry, a opady są niewielkie, wyłącznie w postaci śniegu, dlatego też na tym obszarze występuje lądolód - potężna pokrywa lodowa. Na wybrzeżach żyją duże ssaki lądowe, np.: wół piżmowy, renifer karibu, niedźwiedź polarny. W wodach arktycznych żyje wiele gatunków fok, ryb, liczne są także ptaki, które latem gniazdują na lądzie, ale żerują w pasie wód przybrzeżnych. Na Antarktyce żyją pingwiny Na obszarach polarnych na północy mieszkają Eskimosi, Lapończycy, Nieńcy, żyją oni z rybołówstwa, myślistwa oraz hodowli reniferów. Na Antarktydzie znajdują się jedynie stacje badawcze, w których czasowo przebywają naukowcy. Na tych obszarach występują dni i noce polarne. W czasie dnia polarnego Słońce nie zachodzi dobę lub dłużej, a w czasie nocy polarnej – nie wschodzi przez dobę lub dłużej. Na biegunach dzień i noc polarna trwają po półmroku. Temat: Krajobraz pustyni gorącej i pustyni lodowej cz. 1 Pustynia gorąca Podręcznik str. 127 – 130 Pustynia – obszar, na którym ze względu na niesprzyjające warunki klimatyczne roślinność jest bardzo uboga lub w ogóle nie występuje; wyróżnia się pustynie gorące oraz pustynie lodowe. Pustynia gorąca leży w strefie klimatów zwrotnikowych, który charakteryzuje się tym, że przez cały rok jest tam gorąco i sucho, opady są bardzo niewielkie i nieregularne. Może się zdarzyć, że deszcz nie pada przez kilka lat. Najbardziej znaną pustynią na świecie jest Sahara, która leży w północnej Afryce. W zależności od rodzaju podłoża możemy wyróżnić pustynie: piaszczyste żwirowe kamieniste. Wiatr wiejący na pustyni piaszczystej usypuje wydmy, a na pustyni kamienistej wiatr uderza niesionym piaskiem w większe fragmenty skalne i w taki sposób powstają formy o różnych kształtach nazywane grzybami skalnymi. Rośliny i zwierzęta na pustyni gorącej Pustynia formacja roślinna gdzie jest mało roślin. Na pustyni wykształciły się rośliny, które mają umiejętność przeżycia w trudnych okolicznościach, kiedy jest gorąco i sucho: kaktusy – opuncja, tamaryszki. Bujna roślinność występuje jedynie w oazach. Oaza – miejsce na pustyni, w którym wody podziemne znajdują się płytko pod powierzchnią gruntu; występująca tam roślinność jest znacznie bujniejsza niż na otaczających terenach. Zwierzęta także przystosowały się do życia na pustyni np. wielbłąd, który w garbie ma dużo tłuszczu, z którego korzysta kiedy, przez długi czas nie ma wody, skoczek pustynny, fenek (polują w nocy, w dzień chowają się przed słońcem). Na pustyni bywa, że w ciągu dnia powietrze nagrzewa się powyżej 40°C, a nocą temperatura może spaść nawet poniżej 0°C. Ludzie, którzy mieszkają na pustyni w Afryce to Beduini, zajmują się oni głównie hodowlą zwierząt – wielbłądy, owce, kozy. Mieszkańcy pustyni budują domy z kamienia i gliny. Zadanie Wykonaj w zeszycie zadanie. Zadanie należy przesłać na adres: sp6geografia@ do r. Temat: Krajobraz sawanny i stepu Podręcznik 120 - 126 Sawanna 1. Sawanna występuje w strefie klimatów równikowych. Temperatura jest tam wysoka przez cały rok, a roczne sumy opadów w pobliżu pustyń wynosi od 200 mm do 1000mm w sąsiedztwie lasów równikowych.. Zajmuje ona rozległe obszary w Afryce, Ameryce Południowej i Australii. Źródło: 2. W sawannie wyróżniamy: - porę deszczową – rośliny mają wody pod dostatkiem, bujnie się wówczas rozwijają, kwitną i wydają owoce - porę suchą – nadal jest gorąco, ale brakuje wody, roślinność częściowo zamiera aż do następnej pory deszczowej (w dolinach rzek pojawiają się wąskie pasy wiecznie zielonych drzew, zwane lasami galeriowymi). 3. Świat roślin i zwierząt sawanny Na sawannie występują trawy oraz nieliczne drzewa – baobaby i akacje. Zwierzęta: antylopy, zebry, słonie, żyrafy, lwy lamparty, gepardy, sępy, szakale 4. Życie mieszkańców strefy sawann Mieszkańcy sawanny w Ameryce Południowej i Afryce zajmują się głównie rolnictwem. Wprawdzie na słabych czerwonych glebach uprawiają: proso, sorgo, kukurydzę, maniok, jednak częściej zajmują się pasterstwem bydła, kóz i owiec. Wędrują w poszukiwaniu pożywienia dla zwierząt. Ludem żyjącym na sawannie są Masajowie, rozproszeni są na terenach północnej Tanzanii i południowej Kenii. Wysocy, szczupli i odziani w kolorowe szaty są chyba najbardziej charakterystycznym plemieniem Czarnego Lądu. Step 1. Stepy występują w suchej strefie klimatu umiarkowanego (deszcze i umiarkowane temperatury powietrza występują prze stosunkowo krótki czas wiosną i jesienią) – taki rodzaj klimatu umiarkowanego nazywamy kontynentalnym. Charakteryzują się gorącym suchym latem i mroźną i sucha zimą. Step jest bezdrzewną, trawiastą formacją roślinną, z możliwą domieszką krzewów. W różnych częściach świata tę formację określa się różnymi nazwami: step – Azja i Europa preria – Ameryka Północna (Wielkie Równiny Prerii) pampa – Ameryka Południowa (Nizina LaPlaty) Źródło: 2. Świat roślin i zwierząt stepów Stepy rozległe tereny porośnięte trawami i niskimi roślinami. Na stepach żyją różnorodne zwierzęta: gryzonie np. świstaki, pieski preriowe i susły, ssaki kopytne np. osły, suhaki, bizony oraz ptaki, kuropatwy, przepiórki. Niezwykle bogaty jest świat owadów. 3. Życie mieszkańców stepów Ziemia na stepach jest żyzna i bogata w próchnicę, dzięki temu plony są obfite. Mimo to życie na stepach jest wymagające. Brakuje tu wody i niewiele jest roślin dających jadalne owoce. Mieszkańcy stepów niektórzy Mongołowie i Kazachowie prowadzą tradycyjny tryb życie, zajmują się chowem zwierząt, głównie bydła. Zwierzęta hodowano na mleko i mięso. Z kolei skóry, kości i wełna były materiałami do konstrukcji przenośnych domów nazywanych jurtami (w Azji) lub tipi (w Ameryce). Ze skór szyto ubrania, a wełna stała się surowcem do wytwarzania tkanin, dywanów i koców. Prowadzą oni koczowniczy tryb życia. Zadanie dla chętnych: Wykonaj dioramę wybranego krajobrazu świata. Przestrzenna makieta z kartonu, która przedstawia „scenę”, wybranego krajobrazu: wilgotnego lasu równikowego, stepu, sawanny, pustyni gorącej, pustyni lodowej, tundry, tajgi, wysokogórski Himalajów. Do makiety należy dołączyć podpis z nazwą krajobrazu oraz imieniem i nazwiskiem oraz klasą. Wykonane makiety proszę przechować, aby później uczniowie mogli je przynieść do szkoły. Poniżej przykładowe zdjęcie dioramy. Przykłady Odmieniaj CZĘŚĆ 2 LÓD GÓR Szerpowie to lud zamieszkujący Himalaje i Nepal. Czy wśród pana krewnych są Szerpowie, którzy pasowaliby do tego opisu? Literature Przez następny miesiąc wspinacze i Szerpowie bezskutecznie próbowali znaleźć odpowiedź na to pytanie. Literature Szerpowie wierzą, że jeśli napiszesz na nich modlitwy, to wiadomość dotrze do bogów. Tego roku, prośba Becka została wysłuchana. QED Od momentu gdy nasi Szerpowie wynajęli tragarzy, przechadzka przerodziła się w poważną wspinaczkę. Literature Szerpowie wytyczali trasę, zakładali obozy, gotowali, nosili wszystkie ładunki. Literature Po świcie lub tuż przed zmierzchem Szerpowie szli do wiosek kupić jajka lub warzywa. Literature Uradowani i zdumieni Szerpowie nakarmili go gorącą zupą i ryżem oraz napoili herbatą. Literature Hutchison i Szerpowie wrócili do obozu, gdzie powiedzieli wszystkim, że nie żyjemy. Literature Szerpowie kopiują dla mnie prototyp wymyślony przez Terraya. Literature Tajemnicze stworzenia_7 5 Według relacji Naulta, w 1967 roku zwłoki odkryli dwaj Szerpowie na tybetańskim lodowcu. Literature (Sceptyczni Szerpowie natychmiast ochrzcili nieporęczne zbiorniki mianem „angielskiego powietrza”). Literature Kiedy znaleźli się przed klasztorem, Szerpowie tłumaczą mnichom: „Ta zwariowana Amerykanka chce zobaczyć dalajlamę”. Literature Szerpowie usunęli liny poręczowe i drabinę, by przywrócić Drugi Uskok do stanu z 1924 roku. Kiedy inni Szerpowie mówili, że się boją, mówiłem im, czego nauczył mnie mój ojciec. Szerpowie wierzą, że bliźnięta jednojajowe – nazywają je zongly – obdarzone są wyjątkowym szczęściem. Literature Po raz pierwszy nasi Szerpowie muszą wspinać się po lodzie i pokonywać pionowe ściany. Literature Szerpowie zrozumieli wreszcie, że muszą mnie asekurować. Literature Szerpowie mówią, że jeżeli wpadniesz w rozpadlinę, będziesz upadał całą drogę do Ameryki. – Możemy poprowadzić nasze czytelniczki ku dorosłości, jak Szerpowie prowadzą himalaistów na Mount Everest. Literature Szerpowie pomagają niosącemu go Adjibie, odsuwając pręty i chroniąc przed uderzeniami nogi rannego. Literature

dlaczego szerpowie są przewodnikami i tragarzami